تعهد غنی در رساندن برق طی دو سال آینده به تمام ولسوالیها جنبۀ عملی ندارد

کابل (پژواک، ٢٦ سنبله ۹۸): تحقیق آژانس خبری پژواک، نشان میدهد که عملی شدن تعهد محمد اشرف غنی نامزد انتخابات ریاست جمهوری، در مورد رساندن برق در دو سال آینده به تمام ولسوالی های کشور ناممکن است.

آگاهان امور، این تعهد غنی را کمپاینی و نادرست میخوانند و میگویند که مردم باید بالای چنین تعهدات اعتماد نکنند.

رئیس جمهور کنونی و نامزد انتخابات ریاست جمهوری، به تاریخ ششم ماه اسد در نخستین نشست کمپاینی اش گفت: “در ظرف دو سال آينده، هر ولسوالی افغانستان برق خواهد داشت و در ظرف سه تا چهار سال، تمام قریه های آن­طرف خط دیورند نيز صاحب برق خواهد شد.”

آژانس خبری پژواک، این وعدۀ غنی را با توجه به شرایط موجود بررسی کرده است؛ اما قبل از جزئیات تحقیق لازم است در مورد مقدار دسترسی کنونی مردم به برق معلومات داشته باشیم.

دسترسی مردم در حال حاضر به برشنا

منابع ذیربط ، در خصوص ارقام مردم که به برشنا دسترسی دارند، ارقام مختلف ارائه میکنند.

وحیدالله توحیدی سخنگوی برشنا شرکت، به آژانس خبری پژواک گفت که حدود ۱۰ سال قبل، در افغانستان شش در صد مردم به برشنا دستدرسی داشتند؛ اما در حال حاضر این فیصدی به ۴۵ بالا رفته است.

وزارت آب و انرژی، این فیصدی را ۴۳ خوانده است؛ اما یک مقام امور تخنیکی وزارت انرژی و آب که نخواست نامش در گزارش ذکر شود گفت که اکنون، حدود ۳۰ در صد مردم افغانستان به شبکۀ برشنا متصل اند.

اوسط این سه رقم، نشان میدهد که در حال حاضر، ۶۱ در صد مردم کشور به برشنا دسترسی ندارند.

دسترسی تمام همشهریان به برشنا به چه مقدار زمان نیاز دارد؟

محمد اشرف غنی میگوید که اگر رئیس جمور شود، در ظرف دوسال آینده تمام ولسوالی های کشور، و در ظرف سه الی چهار سال دیگر، قریه های آن طرف خط دیورند برق خواهد داشت؛ اما سخنگوی شرکت برشنا میگوید که مطابق پلان، در ظرف دو سال آینده فیصدی مناطق تحت پوشش برشنا، به ۵۹ بلند خواهد شد.

توحیدی در مورد این تعهد رئیس جمهور غنی گفت: “این از جمله پلان های حکومت است که در آینده آنها برایش ستراتیژی دارند، اگر ستراتیژی داشته باشند، پلان داشته باشند، طبیعی است که بايد جنبۀ عملی داشته باشد.”

فرهاد محمودی رئیس برنامه های وزارت انرژی و آب گفت که با تطبیق پلان پنج ساله (۱۳۹۸- ۱۴۰۲) ۷۵ فیصد همشهریان کشور، به برشنا دسترسی خواهند داشت.

اما وى ضمن این اظهارات، در مورد تطبیق عملی شدن رئیس جمهور گفت که آنها در کنار پروژه های کوچک و بزرگ و امکانات دولتی، سکتور خصوصی را تشویق به سرمایه گذاری در این عرصه میکنند تا تعهد رئیس جمهور عملی شود.

اما یک منبع وزارت انرژی و آب که نخواست نامش در گزارش ذکر شود گفت: “دولت افغانستان که با جامعۀ مدنی کدام تعهد کرده است و آنها بر اساس این تعهد، همراۀ ما همکاری میکنند، بر اساس پروگرام اهداف انکشافی دوامدار (SDGs)، قرار است دولت افغانستان تا سال ۲۰۳۰ میلادی به تمام همشهریان خود برشنا برساند.

اما وی افزود که افغانستان از اثر مشکلات در بخش های مالی، امنیتی، مدیریتی و رهبری، به این هدف رسیده نمیتواند.

وی گفت: “در حال حاضر ما از پلان خویش پس ماندیم، و مطابق پلان کار های ما به پیش نمی رود.”

منبع در اشاره به وعدۀ اشرف غنی افزود: “بیشتر برنامه هايی که ما اعلام کردیم، شکل کمپاینی و تبلیغاتی دارد، عملی کردن آن به وقت بیشتر و مصارف گزاف نیاز دارد؛ اعمار یک بند، چندین بار مدت کار آن تمدید میشود. تنها در (شکردرۀ ولایت کابل) کار بند شاه و عروس چند بار تمدید شد، به این معنی که به زمان معین تکمیل نشد.”

با در نظرداشت اظهارات منابع ذکر شده، گفته میتوانیم که رساندن برشنا به تمام ولسوالی های کشور، در ظرف دو سال ناممکن است.

آژانس خبری پژواک، رساندن برشنا به کمک عواید و منابع داخلی کشور، کمک های خارجی، سرمایه گذاری سکتور خصوصی و برشنای وارداتی به تمام ولسوالی های کشور را بررسی کرده است.

عواید افغانستان و تولید داخلی برشنا

سخنگوی شرکت برشنا گفت: “در حال حاضر در تمام کشور از ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ میگاوات برق داریم؛ اما اگر برای تمام کشور برق میرسانیم، باید از ۷۰۰۰ تا ۸۰۰۰ میگاوات برق داشته باشیم.”

به گفتۀ وی، افغانستان میتواند تا ۵۸ هزار میگاوات برشنا تولید نماید؛ اما نیاز به سرمایه گذاری داخلی و خارجی دارد.

نیاز کمک ها در این عرصه در حالیست که بر اساس گزارش آژانس خبری پژواک، سال پار (۱۳۹۷) عواید دولت ۱۸۹ میلیارد افغانی بود؛ اما بر اساس معلومات منبع وزارت انرژی و آب، برق از لحاظ تخنیکی از آب، زغال سنگ، آفتاب و باد تولید شده میتواند و تخمین میشود که تولید یک میگاوات برق یک و نیم میلیون دالر امریکا هزینه دارد.

با توجه به اظهارات منابع ذکرشده؛ اگر به شکل اوسط نیاز به برق ۷۵۰۰ میگاوات و مصارف تولید هر میگاوات یک و نیم میلیون دالر در نظر گرفته شود، پس رساندن برق از عواید دولتی برای تمام همشهریان بیش از ۱۱،۲۵ میلیارد دالر مصرف دارد و این مصرف، حدود پنج فیصد عواید سالانۀ کشور را تشکیل میدهد.

این درحالیست که رئیس پروگرام انرژی وزارت انرژی و آب میگوید که برنامۀ پنج سالۀ رساندن برق به مردم، نیاز به حدود ۱۳ میلیارد دالر دارد.

با توجه به اظهارات ذکرشده، امکان ندارد که ار عواید داخلی در ظرف دو سال آینده به تمام ولسوالی های کشور برق توزیع شود.

کمک های خارجی

شمروزخان مسجدی سنخگوی وزارت مالیه میگوید که جامعه جهانی، تاهنوز با افغانستان در بخش تولید برق، بیش از ۳.4 میلیارد دالر کمک کرده است.

از وى پرسيديم که برای رساندن برق به تمام نقاط کشور، به بیش از ۱۳ میلیارد دالر نیاز است؛ آیا افغانستان بدون کمک های جامعۀ جهانی در ظرف دو سال، از طریق عواید داخلی این ضرورت را رفع خواهد کرد؟

منبع از ارایه جواب مشخص در این خصوص خود داری کرد و گفت: “تاهنوز از وزارت مالیه برای رساندن برق، تقاضای پول ذکرشده نشده است؛ اگر تقاقا صورت گیرد وزارت مالیه جواب تخنیکی خود را با آنها شریک خواهد کرد.”

جامعه جهانی در ماه اکتوبر سال ۲۰۱۶ میلادی، طی یک نشست در بروکسل تعهد کرد که تا سال ۲۰۲۰ در بخش اولویت های انکشافی ۱۵.2 میلیارد دالر کمک خواهد کرد.

مقامات گفتند که جامعه جهانی، طی چهار سال ذکرشده، در جریان هرسال حدود ۳.8 میلیارد دالر کمک میکند.

با توجه به اینکه افغانستان در بخش های مختلف انکشافی نیاز به مصرف این کمک دارد؛ اما اگر تمام کمک های باقی ماندۀ جامعۀ جهانی نیز به برشنا اختصاص داده شود، امکان ندارد که در ظرف دو سال آینده به تمام ولسوالی های کشور برق رسانده شود.

سرمایه گذاری سکتور خصوصی

جان آقا نوید سخنگوی اتاق تجارت و صنایع گفت که سکتور خصوصی، به تنهایی نمی تواند طی دو سال آینده آنقدر سرمایه گذاری کند که به تمام کشور برق برساند.

وی افزود: “اگر وضعیت امنیتی بهبود یابد، برای سکتور خصوصی، سهولت های لازم به میان آورده شود و به شرایط آسان قرضه داده شود، این سکتور میتواند از پنج تا ۱۰ سال آینده به تمام کشور برق برساند.”

نوید بدون ارایه جزئیات گفت که سکتور خصوصی، بالای بند دوم سروبی و گاز شبرغان برای تولید برق سرمایه گذاری کرده و ممکن، از سه تا شش سال آینده طول بکشد.

برق وارداتی

بر اساس معلومات شرکت برشنا، افغانستان در حال حاضر از ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ میگاوات برق دارد که حدود ۸۰ در صد آن را برق وارداتی تشکیل میدهد.

وحیدالله توحیدی سخنگوی شرکت برشنای افغانستان گفت که مطابق پلان، تا سال ۲۰۲۱ میلادی، از کشورهای ازبکستان و ترکمنستان ۲۰۰۰ میگاوات برق دیگر نیز وارد خواهد شد و حدود ۳۰۰ میگاوات برق در داخل کشور تولید خواهد شد.

توحیدی افزود: “پروژه کاسا ۱۰۰۰ که به آغاز کارهای عملی آن چند روز باقی مانده و به مردم آن طرف خط دیورند برق میدهد، ۱۳۰۰ میگاوات برق است که در ظرف دو سال آینده تکمیل میشود؛ همچنان وزارت انرژی و آب، شصت و چند پروژه دارد که در حال حاضر تحت کار است.

این در حالیست که وزارت انرژی و آب، طی سال ۲۰۱۶ نیز گفته بود که در جریان این سال، کارهای تدارکاتی پروژۀ کاسا ۱۰۰۰ تکمیل و در آغاز سال ۲۰۱۸ کارهای عملی آن آغاز خواهد شد؛ اما تاکنون که ۹ ماه از سال ۲۰۱۹ نیز سپری شده، این کار آغاز نشده است.

از منبع وزارت انرژی و آب که نخواست نامش در گزارش ذکر شود، پرسیدیم که آیا ممکن است در جریان دو سال گذشته، از طریق برق وارداتی، تعهد اشرف غنی عملی شود؟ وی گفت: “به هيچ صورت امکان ندارد.”

وی بار دیگر تاکید کرد که بر اساس اهداف انکشافی دوامدار، برنامۀ (SDGs) سال ۲۰۳۰ میلادی برای رسیدن برق به تمام همشهریان تعیین شده است، نه سال ۲۰۲۱ میلادی.

با توجه به اظهارات فوق و شرایط کنونی کشور که ۱۳۵۰ میگاوات برق دارد؛ اما تمام نیاز آن حدود ۷۵۰۰ میگاوات است، غیرممکن است که در ظرف دو سال از طریق برق وارداتی این نیاز رفع شود.

اما با جاوید غفور سخنگوی تیم دولت ساز، اظهارات فوق را شریک ساختیم و پرسیدیم که چطور ممکن است وعدۀ غنی در خصوص برق عملی شود؟ وی گفت: “افغانستان فرصت های زیاد دارد، برق داخلی تولید خواهیم کرد، از برشنای آفتابی، آب و باد برشنا تولید خواهیم کرد؛ رئیس جمهور از قبل بالای این موضوع کار میکند.”

وی همچنان افزود که از آسیای مرکزی، از طریق افغانستان به کشورهای آسیایی جنوبی برق انتقال میشود که بخش بیشتر آن به افغانستان نیز داده میشود.

وی افزود: “در جریان چند سال گذشته، به ۹ ولایت برق انتقال شده است، و ممکن است طی دو سال آینده، به ولایات دیگر و ولسوالی های کشور نیز برق انتقال  داده شود.”

بیشتر بالای تعهدات کمپاینی باور نکنید!

سیف الدین سیحون استاد پوهنځی اقتصاد پوهنتون کابل نیز در مورد عملی شدن تعهد ذکرشدۀ غنی گفت: “عملی شدن آن هیچ امکان ندارد.”

وی افزود: “با توجه به اینکه ما به تمام ولسوالی های کشور برشنا میرسانیم، باید پروژه های ضروری ایجاد شود، منابع برق سنجیده شود، برای آن شبکه هايی ایجاد شود، که این موارد به ظرفیتهای بیشتر مالی و انسانی نیاز دارد و این  از جمله پروژه های بسیار طولانی و تحقیقی میباشد.”

وی گفت: “با توجه به وضعیت کشور، هیچ امکان ندارد که در جریان ۱۰ سال آینده، به تمام کشور برق داده شود… برای اینکه ما برق خود را داشته باشیم، نیاز به حدود ۱۲ میلیارد دالر است، آن هم در جریان ۱۰ سال آینده که شب و روز کار کنیم و وضعیت کشور نیز برای کار مساعد باشد.”

وی همچنان افزود: “تعهدات انتخاباتی را جدی نگیرید، در تمام جهان چنین تعهدات میشود و برای به دست آوردن آرا، به مردم وعده های کاذب داده میشود.”

سیحون علاوه کرد که اشرف غنی قبلاً نیز چنین وعده ها داده بود.

وی به گونه مثال گفت غنی گفته بود که در دسترخوان مردم تغییرات مثبت می آورد؛ اما این کار را انجام داده نتوانست،”بلکه از دسترخوان مردم همه چیز را گرفت.”

بر اساس گزارشات، در جریان سال ۱۳۹۳ میزان فقر به ۳۹ فیصد رسیده بود؛ اما سال گذشته این فیصدی به ۵۴ فيصد بلند رفته است.

به گفتۀ سیحون، وعده های کاذب و غیر عملی در جریان کمپاین انتخاباتی، تاثیر منفی دارد و زمانیکه تعهدات کمپاینی عملی نشود، در آینده مردم بر انتخابات بی باور میشوند و در انتخابات اشتراک نمی ورزند.

آژانس خبری پژواک تعهدات نامزدان ریاست جمهوری را بررسی میکند و به مردم نشان میدهد که این تعهدات از جمله کتگوری های “درست، نادرست،

آژانس خبری پژواک، در یک برنامۀ جدید، حقایق را بررسی کرده و برای مردم نشان میدهد که این خبر از جمله کتگوری های “درست، کمی درست، نیمه درست، تاحدی درست و نادرست”، در کدام کتگوری جای دارد.

تیم بررسی آژانس خبری پژواک، با درنظر داشت اظهارات و معلومات منابع فوق، میگوید که تعهد غنی پیرامون رساندن برق در ظرف دو سال به تمام ولسوالی های کشور، نادرست است؛ زیرا با توجه به امکانات، عملی کردن این وعده غیرممکن است؛ اما این ممکن است که ساحۀ تحت پوشش برشنا بیشتر شود.

احمدشاه عرفانیار

Hits: 15446